Het project Lob van Gennep

Om de waterveiligheid van Nederland te waarborgen, versterken we dijken en behouden we ruimte voor de rivieren. Dit is nodig om nu en in de toekomst veilig te blijven wonen, werken en recreëren in de best beveiligde delta ter wereld. Het werken aan onze delta is dan ook nooit af. Ook in het gebied tussen Gennep en Mook, gelegen aan de rivier de Maas en ooit benoemd als 'Lob van Gennep’, werken overheden samen om de waterveiligheid te verbeteren. Het project Lob van Gennep is onderdeel van het Hoogwaterbeschermingsprogramma en Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport.

Het gebied

De Lob van Gennep wordt door dijken en hoge gronden beschermd tegen hoogwater uit de Maas en ligt op de overgang van de Maasvallei naar de Bedijkte Maas. Er zijn vele landschappelijke kwaliteiten zoals de stuwwal, het Niersdal, de Mookerplas en het Genneperhuis. Er wonen circa 7.000 mensen in de dorpen Ven-Zelderheide, Ottersum, Milsbeek, Plasmolen en Middelaar. Tussen deze dorpskernen zijn veel (agrarische) bedrijven gevestigd.

De opgave

Binnen het project Lob van Gennep werken we aan drie doelen:

Het verbeteren van de hoogwaterbescherming in de Lob van Gennep, zodat de kans op overstroming in het gebied kleiner wordt. Dit omvat het versterken van bestaande en aanleg van nieuwe dijken tot de waterveiligheidsnorm van 1/300 per jaar.
Het verbeteren van de waterbergende werking van het gebied om bij extreem hoogwater stroomafwaarts te zorgen voor een waterstandsverlaging en daarmee bij te dragen aan de hoogwaterbescherming van stroomafwaarts gelegen gebieden.
Het versterken van de ruimtelijke kwaliteit van het gebied. Als we aan de slag gaan voor een betere hoogwaterbescherming, kunnen we het gebied nog aantrekkelijker en mooier maken en de gebruikswaarde vergroten.

Het circa 16 kilometer lange dijktraject dat dit gebied tegen hoogwater beschermt, voldoet niet aan de wettelijke waterveiligheidsnorm. De (hoofdzakelijk groene) keringen dienen verhoogd en versterkt te worden. Dit draagt, bij zeer extreem hoogwater, ook bij aan waterstandsverlaging stroomafwaarts, waardoor stroomafwaarts minder dijkverhoging nodig is. Want als het water hoger komt dan de dijken bij de Lob van Gennep kunnen tegenhouden, stroomt het gebied achter de dijken over. Hierdoor speelt de Lob van Gennep een rol bij de hoogwaterbescherming van stroomafwaarts gelegen gebieden.

Daarnaast is gebleken dat het verbeteren van de waterveiligheid hand in hand kan gaan met het versterken van de gebiedskwaliteiten in de Lob van Gennep. Ruimtelijke ingrepen zoals dijkverbetering en dijkaanleg vragen in dit landschap om een zorgvuldig ontwerp. Het gebied heeft een grote landschappelijke aantrekkingskracht en belangrijke natuurwaarden die een bron voor toerisme en recreatie vormen. Het project biedt kansen om de waterveiligheidsopgave te verbinden aan het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteiten in het gebied in en rondom Gennep en Mook en Middelaar.

Afgerond: Verkenning

In het voorjaar van 2019 heeft de minister van Infrastructuur en Waterstaat besloten om een verkenning te starten. Vanaf de start van de verkenning zijn mensen uit het gebied meegenomen in de opgave van het project en zijn ze uitgenodigd om ideeën en oplossingen aan te dragen. Het gesprek met mensen uit het gebied heeft geleid tot een groot aantal mogelijke oplossingen. Uit die mogelijke oplossingen zijn drie alternatieven geselecteerd om uit te werken en te onderzoeken in de verdere verkenning. Dat zijn Reguliere Dijken, Verbindende Dijken met vaste drempel(s) en Verbindende Dijken met een waterkerende instroomvoorziening. In juni 2021 nam de minister van Infrastructuur en Waterstaat het alternatief Reguliere Dijken op in de ontwerp-voorkeursbeslissing. Iedereen die dit wenste, kon gedurende zes weken een zienswijze naar voren brengen. In maart 2022 nam de minister vervolgens de definitieve voorkeursbeslissing. Met deze beslissing is een belangrijke stap gezet in het verder beschermen van de inwoners van Ven-Zelderheide, Ottersum, Milsbeek, Plasmolen en Middelaar tegen hoogwater. De bekendmaking van de voorkeursbeslissing was ook het eindpunt van de verkenning.

Huidige fase: Planuitwerkingsfase

In deze fase werkt het project Lob van Gennep de maatregelen in detail uit en wordt duidelijk hoe de dijken exact inpassen in het landschap. De plannen voor de dijkversterking zijn mede tot stand gekomen door uitgebreide gebiedsparticipatie met inwoners en ondernemers. In de planuitwerkingsfase zet het project deze intensieve participatie voort. Deze fase eindigt in de loop van 2024. Daarna gaat de schop in de grond en starten de uitvoeringswerkzaamheden.

Status rivierbed

Op 18 juni 2020 heeft de minister besloten dat de status ‘rivierbed’ wordt opgeheven bij gebieden achter een versterkte kering in de Limburgse Maasvallei. Dit geldt ook voor de Lob van Gennep en Thorn-Wessem. Zodra de dijk versterkt wordt, wordt de status rivierbed opgeheven. Zo worden de binnendijkse gebieden in de Limburgse Maasvallei gelijkwaardig behandeld als binnendijkse gebieden bij andere rivieren in Nederland. De gebieden hebben gelijke mogelijkheden om aanspraak te kunnen maken op de Wet tegemoetkoming schade bij rampen en er wordt ruimte voor ontwikkelingen gecreëerd.

Initiatiefnemers

Lob van Gennep is een gezamenlijk project van het Rijk (Rijkswaterstaat en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat), provincies Limburg, Noord-Brabant en Gelderland, waterschappen Limburg en Aa en Maas en gemeenten Gennep en Mook en Middelaar. Ze dragen allemaal financieel bij aan het project. Waterschap Limburg treedt namens de samenwerkende overheden op als trekker van de verkenning.